Povratak normalnom životu nakon infekcije koronavirusom nosi sa sobom brojne rizike. Sve češće rezultati istraživanja pokazuju da pacijentu u post kovid periodu traže savet lekara zbog problema sa srcem. Najčešći problem je brzo zamaranje, lupanje srca ili usporen rad srca. Koliko je ovo uobičajena pojava i zašto je važno uraditi preventivni pregled kardiologa pre povratka svakodnevnim aktivnostima razgovarali smo sa doktorkom Ivanom Nikolić, specijalistom interne medicine – kardiologom.
VOM: Ljudi se već nakon par dana od bolesti vraćaju dnevnoj rutini, koja podrazumeva osim posla i vežbanje, ali se žale na iscrpljenost na šta je posebno važno obratiti pažnju.
Dr Ivana Nikolić: Iako se u poslednje vreme smanjuje broj zaraženih i hospitalizovanih od SARS COV 2 što je dobar znak, lekare sve više zabrinjava činjenica da su kod velikog broja pacijenata i nakon prebolelog COVIDA 19, prisutni raznovrsni simptomi od strane mnogih organa, koje svrstavamo u tzv.POSTKOVID SINDROM od 10 pacijenata jedna ima neki simptom postkovid sindroma.Najčešći simptomi sa kojima se susrećemo u praksi su zamaranje, loša tolerancija napora, bolovi i stezanje u grudima, lupanje srca, vrtoglavice, glavobolje, bolovi u mišićima i zglobovima, poremećaj sna, pamćenja, pažnje i koncentracije, opadanje kose, dispeptičke tegobe. Većina pacijenata nije u mogućnosti da neposredno nakon bolesti bude u fizičkoj kondiciji kao pre oboljevanja i ne može se odmah vratiti normalnom životu i radu. Njihov oporavak može trajati i duži vremenski period. Postkovid sindrom ozbiljno narušava kvalitet života i ograničava fizičke aktivnosti i zato ovi pacijenti moraju biti pod lekarskim nadzorom.
VOM: Ljudi se obično javljaju kardiologu tek kad primete “veće“ tegobe, koliko je važan preventivni pregled nakon preležanog kovida?
Dr Ivana Nikolić: Lekarskim pregledima nakon covida 19, treba da se podvrgnu ne samo pacijenti sa pobrojanim simptomima, već i asimptomatski pacijenti. Istraživanja su ukazala da je COVID 19 sistemsko oboljenje , sa multiorganskim poremećajima , usled poremećaja na nivou mikrocirkulacije zbog sistemskog i produženog inflamatornog procesa. Najčešće su pogođeni pluća, srce, mozak, bubrezi,creva. U toku ovog procesa, koji može da traje i posle akutne faze bolesti, su aktivirani mnogobrojni inflamatorni citokini , koji uz inflamatorni imaju i protrombogeni i prokoagulantni efekat, te su moguće venske i arterijske tromboze i tromboembolijske komplikacije. Hiperkoagulabilnost krvi može se održavati duži vremenski period. Česte su i dislipidemije, poremećaj u metabolizmu glukoze. Sve ovo može da dovede do ozbiljnih komplikacija pre svega kardiovaskularnih i cerebrovaskularnih, tako da su preventivni kardiološki pregledi preporučljivi čak i bolesnicima sa lakšom kliničkom formom bolesti ili bez simptoma. Pacijenti koji imaju aritmije, bolove, stezanje u grudima, zamaranje, kratak dah, moraju obavezno da se podvrgnu kardiološkom pregledu i po potrebi i određenoj dijagnostici i terapiji. Mada moram da napomenem da u većini slučajeva ovi dijagnostičke procedure ne ukažu na postojanje patološkog supsrata. Ali, definitivno je dokazano da je COVID 19 povezan sa komplikacijama od strane kardiovaskularnog sistema u određenom procentu pacijenata i da je povezan sa većim kardiovaskularnim mortalitetom.
VOM: Da li postoji starosno doba koje je posebno rizično ili nema pravila?
Dr Ivana Nikolić: Posebna pažnja se mora posvetiti starijem životnom dobu, pacijentima koji su imali teže kliničke slike i pacijentima sa većim kardiovaskularnim rizikom. To su
pacijenti sa komorbiditetima poput hipertenzije dijabetesa, gojaznosti, koronarne bolesti, srčane slabosti. Postkovid komplikacije su najčešće u starosnoj grupaciji od 40 do 60 godina, ali moram da naglasim da nije mali broj i mlađih osoba sa kardiovaskularnim i cerebrovaskularnim komplikacijama nakon COVID 19.
VOM: Svetski eksperti iz oblasti medicine smatraju da ljudi koji su imali umereno tešku ili težu formu Covida-19 pre bilo kakvih fizičkih napora treba da urade kardiološki pregled i ultrazvuk srca -EHO, kakav je Vaš stav po ovom pitanju?
Dr Ivana Nikolić: Svakako da pacijenti koji su imali umereno tešku ili tešku kliničku formu
COVIDA 19 pre nego se vrate normalnom životu i fizičkim aktivnostima,treba da se jave na kardiološki pregled, jer oni spadaju u rizičnu grupaciju za nastanak ozbiljnih postkovid komplikacija.Zbog sistemskog inflamatornog odgovora ovi pacijenti su često sa hiperkoagulabilnim stanjem i posle bolesti, te su skloni tromboembolijskim događajima.Zato se preporučije da urade laboratorijske analize krvi, koagulacioni skrining, dopler krvnih sudova i ehokardiografski pregled. Ehokardiografskim pregledom možemo isključiti ili potvrditi sumnju na plućni tromboembolizam, miokarditis, perikarditis, ishemiju miokarda.
VOM: Kakve posledice izaziva Covid-19 na kardiovaskularni sistem?
Dr Ivana Nikolić: U toku akutne faze i u fazi oporavka od COVID 19, moguće su kardiovaskularne komplikacije poput: akutnog infarkta miokarda, miokarditisa, perikarditisa, akutnog srčanog popuštanja, plućne tromboembolije, aritmija.
VOM: Koje preporuke imate za ljude koji su preleđali koronavirus u skorije vreme?
Dr Ivana Nikolić: Dugoročni efekti COVID 19 su još uvek u žiži istraživanja, ali dosadašnji rezultati objavljeni u mnogim naučnim radovima i studijama, ukazuju da pacijenti nakon
bolesti, u fazi oporavka moraju da budu neko vreme obazrivi i pod lekarskim nadzorom, naročito oni sa težim kliničkim slikama.Većina njih neposredno posle bolesti i nema fizičku kondiciju za nesmetano obavljanje svakodnevnih i radnih obaveza.Postkovid sindrom ozbiljno narušava normalno funkcionisanje i kvalitet života. Organizmu je potrebno vreme da se oporavi. Preporučujem najpre mirovanje, polivitaminsku hranu, vežbe disanja, zatim postepeno i dozirano povećavanje fizičke aktivnosti.Pre povratka normalnom životu i radu savetujem preventivan kardiološki pregled za one pacijente koji su imali lakše oblike bolesti ili su bez simptoma,a naročito za pacijente čije su profesije povezane sa težim fizičkim opterećenje i za one koji se rekreativno ili profesionalno bave sportom. Pacijenti sa težim oblicima bolesti ili onima koji imaju povećan kardiovaskularni rizik ili imaju postkovid simptome, kardiološki pregled je obavezan. U zemljama za dobro organizovanim zdravstvenim sistemom, postoje čak i multidisciplinarni lekarski timovi koji prate bolesnike sa postkovid sindromom, a u cilju smanjenja komplikacija i mortaliteta i brže i efikasnije rehabilitacije.
Ovaj tekst je urađen u saradnji sa Domom zdravlja Magnet MD. Konsultacije i preglede sa sagovornicom dr Ivanom Nikolić možete zakazati na broj telefona 017 411 611, svakog radnog dana i subotom.
